Realistisch beeld van een studiekeuze in de zorg

De deadline voor het maken van een definitieve studiekeuze nadert. Tijdens de open dagen presenteren de mbo-opleidingen zich op hun best. Maar wat als een opleiding valt onder een sector die nogal wat uitdagingen kent, zoals de zorg? Al jarenlang kampt de zorgsector met een hoge werkdruk en personeelstekorten. Het is cruciaal om dat mee te nemen bij het maken van een studiekeuze binnen het mbo. Hoe blijf je als docent eerlijk, terwijl je studenten zo goed mogelijk begeleidt bij het maken van een studiekeuze?

De stand van de zorg

Als er wordt gesproken over uitdagingen in de zorg, is het goed om te kijken wat dat concreet betekent. In ‘Stand van de zorg 2024’ worden uitdagingen en noodzakelijke transities binnen de zorgsector besproken door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Door vergrijzing en een stijgende levensverwachting neemt de druk verder toe. Dit wordt versterkt doordat veel zorgprofessionals de komende jaren met pensioen gaan. Tegelijkertijd is er een veranderende zorgvraag door armoede, (ongezonde) leefomstandigheden en leefgewoonten. Dit zorgt voort langere wachtlijsten en wachttijden, en grotere gezondheidsverschillen tussen arm en rijk. Hoewel er ook positieve ontwikkelingen zijn rondom verbeterde technologie en meer medische mogelijkheden, ontstaat hierdoor ook een zorgkloof. De vraag is hoe en wie die gaat dichten om te streven naar toekomstbestendige zorg. 

Volgens een onderzoek van ABF Research, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, zal het tekort aan zorgpersoneel naar verwachting in 2031 oplopen tot 135.000 werknemers. Dat zijn behoorlijke cijfers die beangstigen; het tekort zal over de gehele zorgsector voelbaar zijn.

Tips voor een realistisch beeld van de werkomstandigheden

Wat communiceer je dan precies naar studenten als je weet dat de sector waarin ze gaan werken uitdagingen kent? 

• Studenten krijgen hoe dan ook te maken met sectoruitdagingen, en daarom is het voor docenten noodzakelijk om op de hoogte te zijn van de stand van de zorg. Het lezen van nieuwsartikelen en rapporten kan daarbij helpen.
• Er ligt een taak bij docenten om een realistisch (toekomst)beeld te schetsen en eerlijk te zijn over hoe het ervoor staat. Dat kan door zowel de uitdagingen en de mogelijkheden te belichten. Ga in gesprek met (toekomstige) studenten en vertel bijvoorbeeld wat het opleidingsinstituut doet om studenten te ondersteunen. 
• Communiceer open en realistisch zodat studenten beter worden voorbereid, en de kans op uitval wordt verkleind. Bijvoorbeeld door concreet aan studenten te vragen welke belemmeringen zij zien bij het kiezen van een opleiding binnen zorg en welzijn. 

Andere sectoren met een hoge werkdruk 

Uit onderzoek van het CBS blijkt dat in 2022 bijna 50% van de zorgmedewerkers de werkdruk als (veel) te hoog ervoer. Toch is de zorg zeker niet de enige sector waar een hoge werkdruk wordt ervaren. Iedere sector heeft haar uitdagingen. Naast de zorgsector wordt ook in de kinderopvang (61%) en jeugdzorg (55%) een hoge werkdruk ervaren. 

De kracht van Gen Z

Het is juist de veranderkracht van Gen Z waar mogelijkheden zitten om de zorg en maatschappelijke dienstverlening anders te organiseren. Het is belangrijk om naar de eigenschappen van deze generatie te kijken en een verbinding te maken met de zorgsector. In uitdagingen zitten ook kansen, de truc is om met een Gen Z-bril daarnaar te kijken. Dat verkleint zeker niet het probleem, het biedt een andere invalshoek om de situatie te benaderen. 

Soft skills

Naast het vakinhoudelijk opleiden, zijn soft skills net zo belangrijk voor studenten in de zorg en welzijn sector om zich in het werkveld te bewegen. Afhankelijk van de opleiding kunnen deze vaardigheden worden geïntegreerd in een les van LOB, sociale vaardigheden of specifieke modules. 

1. Communicatie

Effectieve en empathische communicatie voor een goede samenwerking. Leer studenten hoe communicatie zorgt voor duidelijkheid en een betere zorgverlening. 

2. Assertiviteit

Het aanleren van hoe een student voor zichzelf kan opkomen en grenzen kan stellen zonder aan de ander voorbij te gaan. Dit helpt studenten om zichzelf te beschermen en professioneel te blijven.

3. Creativiteit

Op de werkvloer kan het er hectisch aan toegaan. Creatief denken kan studenten helpen bij het bedenken van oplossingen of nieuwe ideeën en buiten de kaders te leren denken. 

4. Prioriteiten stellen

Prioriteren bevordert het welzijn van de student op de werkvloer. Dit kan gekoppeld worden aan stressbestendigheid en hoe studenten kalm en gefocust kunnen blijven. 

Goed voorbereid

Samengevat biedt een carrière in de zorg uitdagingen en kansen. Aan docenten de taak om studenten goed en eerlijk te informeren in de voorbereiding op de studiekeuze, op open dagen en daarbuiten. Daarnaast mag het ontwikkelen soft skills niet ontbreken en is het belangrijk om de veranderkracht van Gen Z binnen de zorgsector te benutten. Studenten die kiezen voor zorg en welzijn dragen bij aan de zorg voor morgen.