Het afgelopen schooljaar is voor leerkrachten en leerlingen een behoorlijke achtbaan van veranderingen geweest. Scholen dicht, scholen weer half open, thuisonderwijs, de hele klas in quarantaine, noem het maar op. En terwijl terugkijken op een normaal schooljaar al belangrijk is, geldt dat voor het afgelopen jaar helemaal. Niet alleen als terugwerkende kracht, maar vooral omdat het helpt bij het maken van (nieuwe) keuzes voor de eigen toekomst. Wat hebben jij en jouw kinderen samen beleefd?
Samen reflecteren − in de klas − is meer dan kijken naar wat de leerling moeilijk of leuk vond aan rekenen of het dictee. Als je met leerlingen stilstaat bij de veranderingen en ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden, dan worden ze zich meer bewust van hun eigen gedrag en de keuzes die ze hebben gemaakt. Reflecteren op kleine en grote gebeurtenissen heeft allerlei voordelen waarmee leerlingen invloed kunnen uitoefenen op hun ontwikkeling.
Wat kan ik leren van anderen?
Wanneer een leerling hoort van andere kinderen waar zij trots op zijn, wat ze moeilijk vonden of wat ze liever anders hadden gedaan, dan zet dat aan tot denken. Wellicht hoort het kind dat er meer kinderen zijn die bepaalde veranderingen moeilijk of spannend vonden. Daardoor voelt een leerling zich niet alleen. En het helpt een kind om bewuster na te denken over eigen handelingen en keuzes: Wat zijn de talenten van andere kinderen en wat kan ik daarvan leren? Welke keuzes heb ik gemaakt? Wat kan ik een volgende keer anders doen? Zo raken de leerlingen meer gemotiveerd om betere keuzes te maken met betrekking tot het leerproces en persoonlijke ontwikkeling. Door te reflecteren ontstaat ook meer begrip voor keuzes die je zelf of die anderen hebben gemaakt, zo schrijft Frans Meijers in zijn boek Het zekere voor het onzekere.
Zelfsturend vermogen
Op scholen waar wordt geleerd volgens de Daltonmethode, zijn ze heel bekend met het samen reflecteren in de klas. Reflecteren speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling naar zelfstandigheid. Door te reflecteren krijgt de leerling inzicht in het eigen leren. De leerling kan dit inzicht gebruiken om zichzelf aan te sturen tijdens het zelfstandig werken. Dit wordt ook wel het ‘zelfsturend vermogen’ genoemd.
Controle
Reflectie helpt ook bij de ontwikkeling van zelfregulerend leren. Hierbij nemen leerlingen verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces. Dit vereist een bepaalde mate van controle over het eigen denken, motivatie en gedrag. Naarmate kinderen ouder worden, nemen die vaardigheden en cognitieve functies toe. Zelfreflectie, ook op jonge leeftijd, helpt om die controle te ontwikkelen.
Terugkijken, hoe doe je dat?
Er zijn allerlei mogelijkheden om op een leuke en creatieve manier terug te kijken en te reflecteren met de leerlingen in je klas. Zo geeft Juf Maike allerlei handige tips en kun je bij de klas van juf Linda onder meer een formulier downloaden om in te vullen met de leerlingen. Hoe je het ook aanpakt, we geven je graag een paar voorbeelden van relevante vragen die je terug kunt laten komen bij het reflecteren.
Algemene voorbeeldvragen
- Wat was het meest bijzonder dit jaar?
- Wat vond je leuke of mooie momenten?
- Wat vond je moeilijk?
- Waar ben je trots op?
- Vind je dat je veranderd bent? Hoe?
- Heb je tips en tops voor je juf of meester?
- Heb je zin in volgend jaar? Waarom wel of niet?
Voorbeeldvragen over corona
- Wat vond je ervan dat alle scholen dichtgingen?
- Wat vond je van alle maatregelen op school?
- Hoe vind je dat je zelf bent omgegaan met dit schooljaar?
- Hoe heb je het thuisonderwijs ervaren? Hoe vind je dat je het zelf gedaan hebt? Waar had je moeite mee? Wat ging goed?
- Denk je dat online onderwijs ook in een normale situatie ingezet zou kunnen worden? Waarom wel of niet?
Wil je meer weten over samen reflecteren in de klas? Wil je tips om dit op een leuke manier aan te pakken? Op onze website lees je er nog veel meer over:
- Terugkijken op het schooljaar
- Vijf manieren op het afgelopen schooljaar te bespreken
- Vijf tips voor een fijne jaarafsluiting
Reflecteer jij regelmatig met je klas? Hoe doe je dat? Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
