Of je nu lesgeeft op een basisschool, middelbare school of op een mbo: conflicten tussen leerlingen komen overal voor. Leerlingen kunnen hier behoorlijk veel last van hebben en het zorgt ook voor spanning in de klas. Bovendien heeft het effect op de concentratie van de leerlingen. Hoe kun je als leerkracht een oplopende ruzie oplossen?
Ruzies zijn er in allerlei soorten en maten en verschillen afhankelijk van de leeftijd van de leerlingen. Bij jonge basisschoolkinderen ontstaan ruzies vaak omdat ze vooral naar zichzelf kijken. Ze willen alles zelf doen en houden nog geen rekening met gevoelens van andere kinderen. Ook wordt er vaak geklikt als een ander kind iets doet wat niet mag, wat weer tot nieuwe conflicten leidt. Vanaf ongeveer acht jaar kunnen kinderen zich beter in anderen verplaatsen. Hierdoor kunnen ze ruzies ook beter zelf oplossen. Kinderen in de late basisschoolleeftijd zijn vaak weer wat competitiever; ruzies worden daardoor regelmatig veroorzaakt door een spelletje dat uit de hand loopt. Vanaf de middelbare school zijn jongeren met name bezig met puberzaken als uiterlijk en imago. In deze leeftijdsfase zie je vaker ruzies en pesterijen ontstaan omdat iemand anders is of er anders uitziet, of niet in de groep ‘past’.
Goede of slechte aanpak
De reden waarom sommige leerlingen regelmatig overhoop liggen met andere leerlingen of docenten heeft allerlei oorzaken. Van zich niet goed voelen op school tot een slechte thuissituatie. Soms voelen scholen zich genoodzaakt om een leerling tijdelijk te schorsen of van school te sturen. Uit cijfers blijkt zelfs dat scholen steeds vaker naar tuchtmaatregelen grijpen. De vraag is of dit een positieve ontwikkeling is; straffen hebben vaak een averechts effect bij leerlingen, wat alleen maar meer boosheid, schoolmoeheid en frustratie tot gevolg heeft. Hoe kun je conflicten tussen leerlingen op school dan wel succesvol aanpakken?
1 Herstelrecht
Herstelrecht is een pedagogisch model dat gericht is op het neerzetten en onderhouden van een positief (school)klimaat en het herstellen van schade na conflicten. Kinderen en jongeren spelen hierbij een grote rol in het oplossen van conflicten. Leerlingen zoeken zelf, met alle betrokken partijen, naar een oplossing om de situatie te herstellen. Ook wordt een leerling die schade heeft veroorzaakt niet gestraft en uit de groep gezet, maar krijgt hij of zij de mogelijkheid om zijn of haar fouten te herstellen en onderdeel te blijven van de groep. Bij dit model worden er vragen gesteld als ‘Wat gebeurde er, wat dacht je op dat moment, wat vind je er nu van en wat is nodig om dat te herstellen? Meer informatie vind je op herstelrechtinhetonderwijs.
2 Mediation
Mediation is een andere effectieve manier om conflicten tussen leerlingen op te lossen. Onder begeleiding van een volwassen, onpartijdig persoon bespreken de leerlingen hun conflict met elkaar. Het doel hierbij voor de leerlingen is niet om gelijk te krijgen, maar om hun verhaal te delen, de ander proberen te begrijpen én te kijken hoe ze dit gezamenlijk kunnen oplossen. Meer informatie vind je op onderwijsmediation.nl.
3 Leerlingbegeleiding
Tot slot is er een variant op mediation die je kunt inzetten: leerlingbemiddeling of ‘peer support’. Hierbij doen leerlingen onderling aan mediation en zal er dus een onafhankelijke en onpartijdige leerling het mediationgesprek begeleiden. Het doel hiervan is dat kinderen of jongeren ervaren dat een ruzie of conflict niet bedreigend of ontwrichtend hoeft te zijn.
Om dit tot een succes te maken, is het belangrijk dat leerlingen goed begeleid en geschoold worden om als mediator te kunnen fungeren. De jongeren zullen specifieke vaardigheden moeten leren om conflicten tussen medeleerlingen op te lossen. Ook werkt het alleen op een verbindende school waarbij er draagvlak is bij het team en bij ouders.
Amerikaans onderzoek geeft hele positieve en hoopvolle resultaten als het gaat om leerlingbemiddeling. Zo levert het een bijdrage aan een positief schoolklimaat, vergroot het sociale competenties en groeit het zelfvertrouwen van leerlingen. Meer informatie vind je op schoolonveiligheid.nl.
