Taalontwikkeling van nieuwkomers

Praktische en effectieve tips om kinderen met Nederlands als tweede taal (NT2) te ondersteunen.

Luisteren

Luistervaardigheid vormt de basis voor taalverwerving. Veel NT2-leerlingen gaan door een ‘stille periode’ waarin ze nog niet actief spreken, maar wel veel leren door te luisteren. Ondersteun dit proces door duidelijk en rustig te spreken en visuele hulpmiddelen zoals afbeeldingen en gebaren te gebruiken. Beschrijf acties en benoem objecten.

Regelmatig voorlezen bevordert de luistervaardigheid ook. Het stimuleert het begrijpend luisteren en brengt de kinderen in aanraking met een rijke woordenschat. Voorlezen biedt NT2-leerlingen de kans om de taal in context te horen en het vergroot hun betrokkenheid bij de les. Het moedigt aan om nieuwe woorden en structuren op te pikken.

Speelse activiteiten, zoals het spel Simon zegt en bewegingsopdrachten (TPR-Handleiding – Total Physical Response), zijn andere effectieve manieren om het luisteren te oefenen. Spel maakt het leren leuk en interactief, waardoor leerlingen zich meer betrokken voelen bij het leerproces.

Spreken

Na een periode van luisteren komt de spreekvaardigheid op gang. Kinderen leren het snelst als zij vrij kunnen experimenteren in een veilige en ondersteunende omgeving, waarin fouten maken mag. Veel NT2-leerlingen durven eerder te spreken wanneer ze mogen fluisteren, als ze een rol spelen in een activiteit of met een handpop praten. Ook zingen werkt effectief; liedjes als ‘Smakelijk eten, smakelijk drinken’ nodigen uit tot meezingen, zelfs voor kinderen die nog wat terughoudend zijn.

In een volgende fase zijn korte presentaties en gesprekjes met klasgenoten betekenisvolle activiteiten die de spreekvaardigheid bevorderen, net als coöperatieve werkvormen waarbij leerlingen samenwerken en communiceren. Gesprekken over actuele thema’s en taaldenkgesprekken helpen kinderen om zich comfortabel te gaan voelen met het Nederlands. Hoge verwachtingen, een rijk taalaanbod, veel spreekkansen en gerichte feedback ondersteunen de ontwikkeling en motivatie.

Lezen

Maak onderscheid tussen technisch lezen en begrijpend lezen. Leg in de beginfase de nadruk op technisch lezen, omdat een sterke basis essentieel is voor latere leesvaardigheid. Hardop lezen in tweetallen of kleine groepjes kan een veilige manier zijn om deze vaardigheid te oefenen. Leerlingen leren zo van elkaar en bouwen zelfvertrouwen op.

Verschuif daarna de aandacht naar begrijpend lezen. Authentieke teksten, zoals verhalen, nieuwsberichten of advertenties, sluiten aan bij de belevingswereld van kinderen en verhogen hun leesmotivatie. Door vooraf een gesprek te voeren over het onderwerp van de tekst help je de kinderen om de inhoud beter te begrijpen. Als kinderen af en toe in hun moedertaal mogen overleggen, geef je hen de ruimte om verbindingen te maken met wat ze al weten. Op die manier kunnen ze zich beter concentreren op het leren van nieuwe Nederlandse woorden en structuren. Ook het lezen van connectrijtjes is een effectieve manier van oefenen.

Schrijven

Een kind van tien jaar of ouder dat nog niet kan schrijven in het Latijnse schrift, kun je het best blokschrift aanbieden. Dit schrift is motorisch eenvoudiger dan ‘vast’ schrijven. Het wordt ook vaak beter leesbaar, zelfs wanneer kinderen het nog niet volledig beheersen. Bovendien helpt het bij het leren lezen van de bijbehorende letters.

Bied schrijfopdrachten in overzichtelijke stappen aan. Begin met het bedenken van ideeën, laat deze opschrijven en verbeter de tekst pas in een later stadium. Schrijven in een nieuwe taal vraagt veel van het werkgeheugen, omdat de schrijver tegelijkertijd woorden moet bedenken, zinnen moet vormen, correct moet spellen en taalregels moet toepassen. Deze complexe combinatie kan snel overweldigend zijn en leiden tot blokkades.

Stimuleer leerlingen om te oefenen met zowel praktische als creatieve taken. Laat hen een e-mail schrijven of een persoonlijke verhalen vertellen. Dat maakt het proces niet alleen toegankelijker, maar ook interessanter. Moedig aan om de moedertaal te gebruiken, als zij ideeën bedenken of woorden zoeken, zodat het denkwerk af en toe ontspant.

Koppel schrijven daarnaast aan vertrouwde onderwerpen of teksten om een gevoel van herkenning en veiligheid te bieden. Regelmatige, eenvoudige feedback helpt om zelfvertrouwen op te bouwen en motiveert de leerlingen om verder te oefenen. Het is heel belangrijk dat kinderen plezier ontwikkelen in het schrijven en dat ze vooruitgang ervaren.

Dit document over meertaligheid laat je zien hoe belangrijke taalaspecten in de moedertaal worden toegepast en hoe je deze kunt overzetten naar het Nederlands. Dit document is nadrukkelijk niet bedoeld om met de kinderen te bespreken, maar het kan jou helpen om te begrijpen waarom een kind consequent dezelfde fout maakt.

Geduld en zorgvuldige begeleiding

Gemiddeld duurt het vijf tot zeven jaar voordat NT2-leerlingen het Nederlands voldoende beheersen. Jij speelt hierin een cruciale rol. Met de juiste aanpak kunnen NT2-leerlingen niet alleen de taal verwerven, maar ook zelfvertrouwen opbouwen en volwaardig deelnemen aan de klasactiviteiten.

Lees ook

Een nieuwkomer in de klas: wat moet je weten?