Yes! Je hebt je pabodiploma gehaald, een baan op die leuke school en je staat te trappelen om te beginnen. Tegelijkertijd realiseer je je dat er nog steeds een kwantitatief en een kwalitatief lerarentekort is, en dat een kwart van de startende leerkrachten binnen vijf jaar het onderwijs verlaat. Redenen om te stoppen liggen op persoonlijk vlak (bijvoorbeeld gezondheid) of zijn werkgerelateerd (denk aan hoge (administratieve) werkdruk, stress, werksfeer, salaris, weinig doorgroeimogelijkheden). Omdat we de leerkrachten nu juist zo hard nodig hebben, is het van belang dat zij goed worden begeleid in die eerste jaren.
Wij hebben 10 tips die er hopelijk voor zorgen dat startende leerkrachten niet afhaken, met dank aan leerkrachten en auteurs Maike Douglas en Naomi Smits.
1. Laat het los
Een van de belangrijkste tips voor een startende leerkracht: laat los. Naomi Smits: “Als starter wil je alles zo goed mogelijk (lees: perfect) doen. Realitycheck: dat gaat niet en dat houd je niet vol. Geef en gun jezelf de ruimte om het vak te leren. Laat sommige zaken op een gegeven moment maar lekker los. Het komt vanzelf wel. Echt.”
2. Duurzame inzetbaarheid
Ook als starter mag je gebruikmaken van de duurzame inzetbaarheidsregeling. Volgens deze regeling krijgen onderwijsprofessionals elk jaar uren die ze mogen gebruiken om hun duurzame inzetbaarheid te vergroten. Maike Douglas: “Dat is 40 uur per jaar bij een fulltime baan, die je kunt inzetten voor studie, stage of administratie. Een starter krijgt daar nog eens 40 uur per jaar bovenop.”
3. Zorg voor goede begeleiding
Elke startende leerkracht heeft recht op een coach, iemand die jou begeleidt, wegwijs maakt op school. Iemand die jou op sleeptouw neemt in de wondere wereld van het onderwijs. Maike: “Een coach mag niet je leidinggevende zijn, zo is in de cao afgesproken. Iemand die jou moet beoordelen, mag jou niet coachen.” Wie dan wel? Kies een collega met wie je een klik hebt en die al wat langer voor de klas staat.
4. Vraag hulp
“Het beste advies dat ik als startende leerkracht kreeg is: ‘Vraag om hulp!’ Echt!” aldus Maike. En dat vinden we allemaal lastig. Want je wilt collega’s niet lastigvallen met – vaak in jouw ogen domme – vragen. Accepteer dat je de kopieercode niet onthouden hebt en dat je niet meer weet waar de bezemkast is. En het is ook echt oké als je jouw collega vraagt om even mee te kijken met jouw rekenles. Vraag dus gewoon om hulp.
5. Je hebt ook een eigen leven
Naomi: “In het begin was ik 24/7 met onderwijs bezig. In het weekend zat ik vaker achter mijn lamineerapparaat dan in een gezellig lunchtentje. Tijdens koffiedates had ik het altijd over het onderwijs en moest ik altijd ‘nog even snel naar de Action’. Mijn familie en vrienden werden helemaal gek van me. Totdat een collega zei: ‘Besef je eigenlijk dat je niet wordt betaald voor al die zaken die je doet in het weekend?’ Dat was een regelrechte wake-upcall. En sindsdien geniet ik weer van mijn eigen leven, want ik ben meer dan alleen leerkracht.”
6. Stel prioriteiten
Wat is belangrijker? Vrolijke doelenkaartjes op het bord of een goede rekeninstructie?
Naomi: “Startende leerkrachten (maar ook ‘ouwe rotten in het vak’) verliezen weleens de focus qua werk en komen zo in de knoei met werkzaamheden die wél tot de taakbeschrijving van de leerkracht horen. Maak to-dolijstjes, stel prioriteiten. En wil je toch die vrolijke doelenkaartjes op het bord? Vraag de conciërge, onderwijsassistent of een leerling uit groep 8 jou te helpen. Ook delegeren kun je leren.”
7. Collegiale consultatie
Naomi: “Ik kon wel huilen toen ik als starter van de directie bij mijn collega in de les moest kijken. Ik voelde me een stagiaire in plaats van leerkracht en in mijn hoofd was wat ik dus deed helemaal verkeerd. Maar dat was niet zo. Het was om mij te helpen, zodat ik een nog betere leerkracht zou worden en het wiel niet opnieuw hoefde uit te vinden. Van collegiale consultatie leer je echt heel veel. Vraag daar dus ook om.”
8. Goed klassenmanagement
Van regels tot gewenst gedrag, van weekplanningen tot klasinrichting, van opbouw van instructies tot oudergesprekken: organiseer jouw onderwijs op de manier die bij jou past. Blijf jezelf en wees duidelijk; naar jouw leerlingen, naar ouders en naar collega’s. Naomi: “En krijg je een duo: maak dan goede afspraken, spreek je verwachtingen uit en sluit fijne compromissen. Een goed klassenmanagement is key.”
9. Wees een professional
Starter of niet; ook jij bent een professional. Weet dus waar je het over hebt. Neem de cao door en weet wat je rechten en plichten zijn (startwijzerpo.nl), lees vakliteratuur en bezoek congressen. Maak een deskundig profiel op LinkedIn aan en neem eens een kijkje op Twitter. Onder de #onderwijs gaat er een wereld voor je open. Maar dit kan ook prima in het tweede jaar als starter hoor ?
10. Geniet
Dan sluiten we af met een riedeltje clichés:
– Geef niet op, alle begin is zwaar.
– Wat er ook gebeurt, altijd blijven lachen!
– Wees niet te streng voor jezelf.
– Alles komt goed en zo niet, dan toch!
– Geniet!
Vooral dat laatste is heel belangrijk, want je hebt immers voor het vak van leerkracht gekozen. Geniet van de ontwapenende blik van jouw leerlingen, geniet van de vallende kwartjes en de rode koontjes tijdens het voorlezen. Geniet van het mooiste vak van de wereld.
In de boeken ‘De Gelukkige Leraar’ van Maike Douglas en ‘Juf Naomi klapt uit de school’ van Naomi Smits vind je nog veel meer tips voor startende leerkrachten en verhalen uit de praktijk.
Nog meer lezen? Ook hier op Onderwijs van Morgen vind je artikelen die aan dit onderwerp raken:
– Begeleid startende leerkrachten, voorkom afhaken
– Startende docenten inwerken
– 6 tips voor het starten op een nieuwe school
p.s. Deze tips voor startende leerkrachten gelden natuurlijk ook voor leerkrachten die wat langer voor de klas staan 🙂
