De Onderwijsraad constateert dat het Nederlandse onderwijssysteem op een belangrijk punt faalt: leerlingen krijgen onvoldoende kans op onderwijs dat recht doet aan hun capaciteiten en ontwikkeling. Hiermee doen we in Nederland al jaren leerlingen tekort en lopen de economie en de samenleving talent mis. Daarom adviseert de Onderwijsraad: selecteer later en differentieer beter. Wat vinden andere onderwijsorganisaties hiervan? En hoe denk jij erover?
In het Nederlandse onderwijsstelsel worden leerlingen al op jonge leeftijd geselecteerd voor een schoolsoort van het voortgezet onderwijs, bijvoorbeeld vmbo of vwo. Volgens onderwijswetenschapper Louise Elffers zorgt dit voor meer sociale ongelijkheid: ‘Kinderen van hoogopgeleide ouders stromen bijvoorbeeld hoger in, en krijgen meer kansen dan kinderen van laagopgeleide ouders.’ Door deze kansenongelijkheid volgen veel leerlingen onderwijs dat niet past bij wat zij kunnen.
Stel het moment van selectie uit
Daarom adviseert de Onderwijsraad in haar rapport Later selecteren, beter differentiëren om het moment van selectie uit te stellen. Tijdens een driejarige brugperiode krijgen alle leerlingen de kans, tijd en gelegenheid om zich te ontwikkelen en te ontdekken welk soort onderwijs zij het beste kunnen volgen. Daarna vindt selectie plaats naar een van de onderwijsvormen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Het moment van selectie uitstellen vergt wel een aanpassing van de structuur van het vo. Maar ook van het po, want in groep 8 komen het schooladvies en de eindtoets dan te vervallen.
Flexibel onderwijs op maat
Alleen later selecteren is niet voldoende om recht te doen aan de capaciteiten en de ontwikkeling van leerlingen. De Onderwijsraad adviseert ook om in het po en vo flexibel onderwijs op maat te geven, dat recht doet aan de verschillen tussen leerlingen. Louise Elffers: ‘Dat leerlingen in de eerste jaren van de middelbare school een programma op maat moeten kunnen volgen, roepen ik en ook anderen al jaren. Een manier om dat mogelijk te maken is door het schooljaar in blokken in te delen. Na elk blok kan een leerling per vak een niveau hoger of lager instromen, afhankelijk van prestaties en motivatie.’
Historisch zo gegroeid
De Amsterdamse wethouder Marjolein Moorman pleit al jaren voor het invoeren van brede brugklassen: ‘In Amsterdam bestaat sinds 2018 een brede-brugklas-bonus voor scholen die zo’n brugklas aanbieden.’ Ze is dan ook blij met het advies van de Onderwijsraad, maar is wel van mening dat zo’n grote verandering heel zorgvuldig moet gebeuren. ‘Er is geen enkele reden te verzinnen waarom we zo vroeg selecteren, alleen dat het historisch zo gegroeid is.’ Dat het idee van de zogenaamde middenschool niet nieuw is, blijkt overigens wel uit het feit dat het veertig jaar geleden al het levenslicht zag in een voorstel van PvdA-minister Jos van Kemenade.
Andere reacties
De onderwijskoepels reageren ook verheugd op het advies van de Onderwijsraad. Zowel de PO-raad als de VO-raad vinden dat het huidige onderwijssysteem op de schop moet. De Algemene Onderwijsbond deelt de zorgen van de Onderwijsraad, maar is kritisch over de timing: ‘We vragen ons af of het, gezien de corona-achterstanden, haalbaar en verstandig is om op dit moment het hele onderwijsstelsel op de schop te nemen,’ aldus voorzitter Tamar van Gelder. Ook de belangenorganisatie Ouders & Onderwijs vindt het wel een erg vergaand advies: ‘Het vraagt nogal wat, van scholen en leerkrachten. Die moeten straks ineens alle niveaus het hoofd kunnen bieden.’
Verder lezen?
Over kansengelijkheid en latere selectie schreven we op Onderwijs van Morgen al vaker. In deze artikelen lees je er meer over:
- Beter af met latere schoolkeuze?
- Hoog- of laagopgeleid: stop ermee!
- Een eindtoets is nog geen schooladvies
- Alle onderwijsniveaus in één klas?
Hoe denk jij over het advies van de Onderwijsraad? Is het wel of niet een goed idee om leerlingen pas na drie brugjaren een schooladvies te geven?
