Ben je werkzaam als intern begeleider op een basisschool? Met het boek ‘Wegwijzer voor de intern begeleider’ biedt Vivian van Alem, schrijver, onderwijsadviseur én intern begeleider, handvatten om je eigen weg te vinden binnen het vak. Naast veel informatie, tips & tricks en handige kennisbronnen, doe je bij het lezen van het boek ook ideeën op door de praktijkvoorbeelden van andere intern begeleiders.
Vivian van Alem is in verschillende functies al twintig jaar werkzaam in het onderwijs. Ze werkte met veel intern begeleiders samen en mag zich sinds vorig jaar ook ib’er noemen. ‘Ik wist dat de functie ontzettend breed was. Het is heel handig dat ik, tijdens het schrijven van het boek, dit ook zelf mocht ervaren. Intern begeleiders doen min of meer hetzelfde werk, maar de manier waarop is heel verschillend. Er zijn namelijk zoveel factoren die bepalen hoe jij je werk invult. Zo hangt de aanpak erg af van de school. Is de school groot of klein? Staat de school in een stad of dorp en in welke wijk? Ook je collega’s, de leerlingenpopulatie en rol van de schoolleider zijn bepalend.’
Geen handboek, maar een wegwijzer
De Wegwijzer voor de intern begeleider is daarom bewust geen handboek. ‘Ik kan je niet voorschrijven hoe je je werk moet doen, maar ik kan wel voorbeelden geven en kennisbronnen aanreiken.’ In het boek staan daarom zo min mogelijk checklists. ‘De werkomgeving is voor iedereen anders. Wat voor mij werkt, kan bij een ander de plank misslaan’, legt ze uit. Vivian schreef het boek oorspronkelijk voor starters, maar gaandeweg kwam ze erachter dat de wegwijzer juist ook interessant is voor meer ervaren begeleiders. ‘Voor starters geeft de wegwijzer richting, voor de ervaren ib’er is het boek meer een reflectiemiddel.’
Intern begeleider is de spin in het web
De rol van de intern begeleider was voorheen vooral gericht op ondersteuning aan leerlingen. Met de invoering van passend onderwijs in 2014 is de rol van ib’er nog belangrijker geworden. Tegenwoordig ondersteunt de ib’er leerlingen meestal niet meer zelf, maar coördineert hij of zij de ondersteuning op een school. Vivian omschrijft de intern begeleider anno nu ook wel als de ‘spin in het web’. Zo onderhoudt de intern begeleider contact met ouders, maar ook met het zorgnetwerk. Denk daarbij aan jeugdzorg, gemeente, schoolmaatschappelijk werk of een gedragswetenschapper.
De IB’er als kwaliteitscoördinator
Daarnaast is de rol van de ib’er de laatste jaren wat meer verschoven naar sparringpartner en coach van de leerkracht. In het boek besteedt Vivian daar uitgebreid aandacht aan. ‘De behoeften van leerlingen lopen uiteen en dat vraagt meer van een leerkracht dan tien jaar geleden. Voorheen werd de ib’er vooral ingeschakeld op het moment dat er al een probleem was en lag de focus op de leerling. Nu heeft een intern begeleider er een meer preventieve rol bij gekregen als coach van de leerkracht en ligt de focus meer op het niveau van de groep en de school. Hoe geeft de leerkracht instructie? Welk effect heeft dit op de kinderen? Past het klassenmanagement bij de groep? Welke ontwikkelingen zien we schoolbreed en wat betekent dat voor onze teamprofessionalisering?’
Meer focus op de klas
Volgens Vivian is dat een goede ontwikkeling. Wanneer je vooral aandacht hebt voor individuele leerlingen, loop je namelijk tegen twee problemen aan. ‘In een klas zitten soms dertig kinderen en een leraar kan niet op al die individuele niveaus differentiëren. Daarnaast kun je je wel focussen op leerlingen, maar misschien past de lesaanpak van de leraar niet bij deze klas. Een kleine aanpassing kan al voor minder problemen zorgen. Als je dus meer focust op de leerkracht, de manier van lesgeven en wat de klas nodig heeft, kun je daar vaak veel uit halen. En daar profiteren meer leerlingen van.’
Hoe overleef ik mijn eerste jaar als intern begeleider?
In het boek vind je naast voorbeelden, informatie en handige bronnen, ook veel tips en tricks. Zo is er een hoofdstuk speciaal gericht op starters: hoe overleef ik mijn eerste jaar als ib’er? ‘De gouden tip voor starters is een maatje, het liefst binnen hetzelfde samenwerkingsverband of schoolbestuur, met wie je kan sparren. In het begin komt er namelijk zoveel op je af. Het is dan fijn als iemand je de weg wijst. Ook voor de meer ervaren intern begeleider is een sparringpartner heel handig, maar zoek dan juist iemand buiten je eigen samenwerkingsverband. Zo kun je ervaringen delen en elkaar op nieuwe ideeën brengen.’
Tip: gebruik sociale media als bron van informatie en ideeën
Een laatste tip van Vivian voor alle intern begeleiders is het gebruik van sociale media. Voor haar de grootste bron van informatie en ideeën over haar vakgebied, maar ook daarbuiten. ‘Het is als ib’er echt een must om goed geïnformeerd te zijn. Op LinkedIn lees ik elke dag wel iets dat ik interessant vind en ik in mijn werk kan gebruiken. Mijn advies is dan ook: zorg dat je blijft leren en in beweging blijft!’
Onderwijs van Morgen verloot één exemplaar van het boek ‘Wegwijzer voor de intern begeleider’ onder onze lezers. Wil je kans maken op het boek? Stuur een mail naar redactie@malmberg.nl met daarin jouw supertip.
