De kinderboeken van Roald Dahl worden in Engeland aangepast. Het taalgebruik gaat op de schop. Er komen minder schadelijke stereotyperingen. Een kinderboek voor iedereen?
Een populaire Britse schrijver van kinderboeken staat in het midden van de belangstelling. Misschien ben ook jij opgegroeid met de verhalen over Sjakie en de Chocoladefabriek, de Gremlins of Matilda. Kinderboeken die geschreven zijn in de vorige eeuw. Soms worden die kinderboeken bij nieuwe edities een beetje bijgeschaafd. Vaak wordt er dan taalgebruik aangepast. Bij grotere ingrepen in het werk van Dahl was de schrijver betrokken. Roald Dahl overleed in 1990. Een poging om zijn werk opnieuw een opfrisbeurt te geven valt niet in goede aarde. Een groep lezers heeft geprobeerd het werk klaar te maken voor de toekomst. Deze sensitivity readers hebben volgens sommigen te veel weggehaald of veranderd.
Stereotyperingen
Een Britse krant mocht de aanpassingen bekijken. Het zijn er honderden. Nu blijkt dat de Britse uitgever de taal niet meer vond kunnen. Generaties kinderen groeide op met de specifieke humor van Roald Dahl. Humor die inderdaad af en toe wat donker was. De schrijfstijl spreekt erg tot de verbeelding. Maar veel van deze typische dingetjes zijn nu veranderd of verwijderd. Aanstootgevende taal is vervangen. Een dik persoon wordt nu omschreven als een enorm persoon bijvoorbeeld. Woorden als idioot en lelijk worden weggehaald. Zaten heksen vroeger alleen maar achter de kassa, nu zijn ze topwetenschappers bijvoorbeeld. De kinderboeken moeten hiermee voor een breder publiek toegankelijk gemaakt worden. Er zijn om die reden bijvoorbeeld ook genderneutrale woorden toegevoegd. Kleine mannetjes worden nu kleine mensjes genoemd. Het bedrijf achter de rechten van de boeken is het met de wijzigingen eens.
“In zijn stereotyperingen zit juist zijn humor.”
Nederlandse uitgever van Roald Dahl Joris van de Leur in dagblad Trouw
Pietsepeuterig
Tegenstanders van de veranderingen zijn er ook. Ze beargumenteren dat het censuur is. Roald Dahl zou het er niet mee eens zijn of dat de vrijheid van meningsuiting wordt aangetast. De Britse minister-president Rishi Sunak sprak zijn zorgen uit om niet “pietsepeuterig te zijn met woorden”. Hij verwijst hiermee naar een uitspraak van Roald Dahl’s Grote Vriendelijke Reus. Of de aanpassingen ook in Nederland zullen worden doorgevoerd is nog onduidelijk. Persbureau ANP heeft directeur Joris van der Leur om een reactie gevraagd. De Nederlandse uitgeverij gaat eerst in gesprek met de Britse uitgever. Maar uiteindelijk bepaalt de eigenaar van de auteursrechten op de boeken. En dat is de Roald Dahl Story Company. Onlangs opgekocht door Netflix.
Downloads
Bronnen
Bron 1 – NU.nl: Schrappen wij straks ook ‘beledigende’ termen uit de boeken van Roald Dahl?
