De commissaris van de Koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd. Dit staat in artikel 131 van de Grondwet. Aan de benoeming van de burgemeester gaat een lange sollicitatieprocedure vooraf. De commissaris van de Koning selecteert de kandidaten. Het is de gemeenteraad die uiteindelijk een kandidaat aanbeveelt waarna de koning deze kandidaat tot burgemeester benoemt. D66-leider Rob Jetten wil het Grondwetsartikel schrappen. Hij vindt het artikel ‘ondemocratisch en ouderwets’. Aangezien het om een grondwetswijziging gaat, moeten de Tweede en Eerste Kamer hier tweemaal over stemmen: de eerste keer moet een gewone meerderheid met een voorstel instemmen, de tweede keer een twee derde meerderheid. Tussen de eerste en tweede lezing vinden er Tweede Kamerverkiezingen plaats. Als de Senaat deze week met een twee derde meerderheid instemt, wordt het artikel geschrapt.
Opties
D66 ijvert al lange tijd voor een rechtstreeks gekozen burgemeester, maar de weerstand tegen burgemeestersverkiezingen was altijd groot. De Volkskrant noemt het huidige wetsvoorstel daarom een politieke truc: ‘verklaar met het schrappen van de kroonbenoeming het vrije debat geopend over hoe de burgemeester moet worden gekozen.’ Volgens de Volkskrant gaven veel partijen aan het voorstel juist te steunen, omdat dat in het midden laat hoe de burgemeester in de toekomst zal worden gekozen. Hiervoor bestaande verschillende opties. ‘Een rechtstreeks door de burger gekozen burgemeester is zo’n optie, net als de mogelijkheid om de gemeenteraad de burgervader te laten kiezen’, schrijft Nu.nl. ‘De grootste partij bij de gemeenteraadsverkiezingen de burgemeester te laten leveren, behoort ook tot de mogelijkheden.’
Brief
In een brief leverden 31 burgemeesters kritiek op het voorstel van Jetten. ‘Wij hechten in de uitoefening van ons ambt zeer aan onze onafhankelijke positie, boven de partijen en tussen onze inwoners’, schrijven de burgemeesters waaronder Wouter Kolff (Dordrecht). Hij vindt het niet goed dat pas na een eventuele grondwetswijziging discussie plaatsvindt over hoe de burgemeester in de toekomst aangesteld wordt. ‘Wij zijn bang dat het lokaal bestuur zo een speelbal wordt in de waan van de dag’, zegt Kolff in NRC Handelsblad. Hans Goslinga (Trouw) stelt in zijn column de vraag of directe democratie tot meer perfecte democratie leidt. In de VS kregen kiezers bij voorverkiezingen meer inspraak. ‘Dat klinkt mooi, maar daarmee is het politieke strijdperk ook prooi geworden van manipulerende krachten, van outsiders met bekendheid en geld en van nieuwe wapens als misleiding en leugens, zoals bij het brexit-referendum’, aldus Goslinga.
