Dit zijn de gevaren van hitteberoerte bij renners

In 2007 liep onze toetsen-expert en fervent renner René Westra de Marathon van Rotterdam. Het was die dag in april erg warm. De temperatuur begon op te lopen naar 27°C. Na een paar uur waren al 19 deelnemers en toeschouwers onwel geworden. Op last van de Rotterdamse burgemeester Ivo Opstelten werd de marathon daarop met 12 kilometer ingekort: de renners moesten de lus rond het Kralingse bos overslaan.

In 2006 werd de Vierdaagse na de eerste dag afgelast. De temperaturen liepen op die eerste dag op tot 34°C in de schaduw. De hoge temperatuur leidde tot problemen voor een groot aantal deelnemers, twee van hen overleden. Inspanning kan bij hoge temperaturen leiden tot hyperthermie, ook wel hitteberoerte of hittestress genoemd. Daarbij verliest de sporter de controle over het lichaam. Een beroemd voorbeeld was de Zwitserse Gabriele Andersen-Schiess (zie afbeelding hierboven), die in 1984 tijdens de marathon op de Olympische Spelen in Los Angeles in 1984 zwalkend het stadion binnenkwam en de laatste ronde op de baan bijna slalommend naar de finish liep.

Bekijk nu de film over hitteberoerte en maak dan de vragen van marathon-loper en biologiedocent René Westra!

Vragen

1. Uit onderzoek is gebleken dat de lichaamstemperatuur van een groep goed getrainde hardlopers die bij de start gemiddeld 37,6°C was, na 15 km was opgelopen tot 39,2°C. Wat is daarvan de oorzaak, juist bij goed getrainde lopers? 

2. Leg uit dat zo’n verhoging schade toebrengt aan enzymen in het lichaam. 

3. Hoe zorgt transpiratie voor afkoeling van het lichaam? 

4. De oermens rende meestal langzamer dan een door hen achtervolgd prooidier, maar haalde zo’n prooidier na enige tijd in. Leg uit hoe dat kan. 

5. Leg uit dat na een aantal kilometers de transpiratie, die moet zorgen voor afkoeling, tekort schiet als de loper geen maatregelen neemt. 

6. Welke technieken heeft het menselijk lichaam om te koelen, naast transpiratie? 

7. Bij marathons probeert men het verlies aan water door transpiratie op te vangen door vocht aan te bieden. In de marathon van New York kreeg ik, naast water, ook Pretzls (zoute koekjes) aangeboden. Leg de functie daarvan uit. 

8. Leg uit dat kleine atleten op de marathon in het voordeel zijn qua warmtehuishouding ten opzichte van grote. Denk aan de verhouding oppervlak: inhoud van ons lichaam. 

9. Waarom is het belangrijk om meteen na het vermoeden van hitteberoerte het lichaam snel te koelen, bijvoorbeeld in een ijsbad? 

10. Een bekend symptoom van hitteberoerte is dat het bewustzijn wegvalt. Leg de oorzaak daarvan uit. Bedenk daarbij dat uit onderzoek is gebleken dat de hersenen, anders dan veel andere organen, niet minder bloed ontvangen om bij te dragen aan de extra behoefte aan bloed voor de beenspieren bij hardlopen. Afname van doorbloeding is dus niet de oorzaak.