Evolutie in het Limburgse mergel

Zo’n 66 miljoen jaar geleden was Zuid-Limburg een ondiepe, warme binnenzee. Dit was aan het eind van het Krijt, tamelijk kort voor de meteorietinslag waarbij onder andere alle dinosauriërs uitstierven. In het gebied leefden allerlei zeedieren, waarvan we nu de verkalkte resten als fossiel terugvinden in de lagen mergel die de bodem van Zuid-Limburg vormen. De zeespiegel wisselde nogal eens van hoogte. Aan het eind van het Krijt werd de zee ondieper.

Bekijk de video ‘Mergel en fossielen in Zuid-Limburg’. Maak daarna de opdrachten.

Opdrachten

1 Er worden veel fossielen gevonden van zee-egels, slakken, kokkels en inktvissen die in de Limburgse zee leefden.
Welk deel van deze dieren vormt gemakkelijk een fossiel en in welke omstandigheden?

2 In verschillende perioden was de zeespiegel niet steeds hetzelfde.
Hoe kun je dat nu nog afleiden uit fossielen?

3 Een van de beroemdste fossielen uit die tijd was de mosasaurus.
Welke resten hiervan zijn terug te vinden als fossiel?

4 Resten van de mosasaurus werden in de achttiende eeuw in de omgeving van Maastricht gevonden. Franse troepen wilden die resten in 1794 tijdens het Beleg van Maastricht mee naar Frankrijk nemen als oorlogsbuit. Pater Godding van de Sint Servaaskerk in Maastricht hield het fossiel voor de Fransen verborgen, maar voor een beloning van 600 flessen wijn verklikte iemand waar het fossiel was en de Fransen namen het mee. De resten liggen nu in het Muséum National d’Histoire Naturelle in Parijs. Het Maastrichtse dier is de eerste mosasaurus die de nog steeds gebruikelijke wetenschappelijke naam kreeg. Biologen noemen het daarom het ‘type-exemplaar’, dat wil zeggen: het exemplaar dat de soort definieert.
Leg uit waarom Nederland dit fossiel graag terug wil, maar waarom Frankrijk weigert het af te staan.

5 Hoe kan men vaststellen dat zo’n fossiel 66 miljoen jaar oud is? Gebruik in je antwoord de begrippen ‘absolute datering’ en ‘relatieve datering’.

6 In het mergel van Limburg vindt men fossielen op de locaties Valkenburg, Nekum en Meerssen. Daarbij zijn de fossielen in Valkenburg het oudst en in Meerssen het jongst. In de betreffende periode werd de zee in Limburg warmer en ondieper.
In welke locatie zijn de meeste zee-egels, vastzittende bewoners van de zeebodem, gevonden?
A Valkenburg
B Nekum
C Meerssen

Van de makers van Biologie voor jou