René Westra is al ruim 50 jaar biologiedocent. In een halve eeuw tijd is er evolutionair gezien aan de bouw van het menselijk lichaam niks veranderd. Wat wel enorm is veranderd, is de manier waarop we naar dit lichaam kijken. En wat we erover leren/weten!
René: ‘Toen ik zelf lang geleden op de middelbare school zat, toonde mijn biologieleraar een torso. Die was van kalk. Je kon de longen zien, het hart, de maag, darmen en lever. Maar daaronder zat een witte laag kalk als een soort broekje. Van de voortplantingsorganen zag je dus niets, die werden ook niet besproken. Toen ik later zelf biologieleraar werd, gebruikten wij, heel modern en tot enthousiasme van de kinderen, een kunststof torso. Met iets speciaals: verwisselbare geslachtsorganen. Daarin zag je bij de vrouwelijke organen ook de clitoris, dat wil zeggen: het topje ervan. Dat dit slechts een onderdeel was, wist ik toen nog niet. Ik had dat in mijn studie nooit geleerd. Bij navraag later bij vrienden die geneeskunde hadden gestudeerd, bleken zij dat ook niet te weten. Pas na publicatie van onderzoek van de Australische uroloog Helen O’Connell in 1998 werd duidelijk dat de clitoris, behalve het topje, inwendig bestond uit een veel grotere structuur, vergelijkbaar met de penis in grootte, doorbloeding en zenuwbedrading.’
Bekijk onderstaande film en beantwoord daarna de vragen.
Vragen
1. O’Connell merkte als stagiaire op de operatiekamer dat er speciale aandacht werd besteed aan het behoud van de seksuele functie tijdens chirurgische ingrepen bij mannen, terwijl het behoud van de seksuele functie tijdens ingrepen bij vrouwen meer incidenteel leek. Ze ontdekte dat er geen handleiding beschikbaar was over de zenuwen en de bloedtoevoer naar de clitoris. Hoe kwam dat en wat was daarvan het gevolg?
2. Hoe zou het komen dat de volledige clitoris al in de 17e eeuw door Reinier de Graaff is beschreven en dat zowel biologen als medici in de vorige eeuw daar niets van wisten?
3. Penis en clitoris zijn goed vergelijkbaar in functie bij de voortplanting. Leg uit hoe beide organen in erectie kunnen komen.
4. Veel mensen, zowel mannen als vrouwen, weten weinig van de clitoris. Wat is daarvan het nadeel?
5. De Somalische schrijver en ex-fotomodel Waris Dirie baarde veel opzien met haar boek Mijn Woestijn, waarin zij FGM (Female Genital Mutilation, oftwel verminking van vrouwelijke geslachtsdelen) aan de orde stelde. Het gaat hierbij om het geheel of gedeeltelijk verwijderen van de clitoris (clitoridectomie) en soms ook van de kleine en de grote schaamlippen. Wat zou de reden zijn dat dit in sommige landen in het Midden-Oosten en in Afrika wordt toegepast?
6. Soms migreren er mensen van Somalië naar Nederland. In Nederland zien veel mensen clitoridectomie als mishandeling van vrouwen. Stel dat jij in een adviescommissie zit die de regering moet adviseren over toelaten of verbieden van clitoridectomie. Noem een biologisch argument dat je zou kunnen aanvoeren voor een verbod van clitoridectomie in ons land.
7. Bij mollen is de situatie rond de clitoris anders dan bij de meeste zoogdieren. Tijdens de ontwikkeling produceert een vrouwtje relatief veel testosteron. Daardoor heeft zij meer spierkracht dan een vergelijkbaar vrouwelijk zoogdier, maar het heeft ook gevolgen voor haar clitoris. Leg dit uit.
8. De fossa of fretkat is een zoogdier dat leeft op het Afrikaanse eiland Madagascar. Bij dit dier zie je bij vrouwtjes in hun jeugd een “mannelijke” periode: de clitoris groeit dan flink, wordt gesteund door een botje en er groeien stekels op, vergelijkbaar met de penis van een volwassen mannelijke fretkat. Ook scheiden klieren op de onderzijde van het lichaam een oranje vloeistof af, net als volwassen mannetjes. Later verdwijnen deze eigenschappen. De mannetjes van de fossa zijn nogal opdringerig naar vrouwtjes. Bedenk wat het voordeel is van deze ontwikkeling voor de jonge vrouwtjes.
9. Een heel bijzondere ontwikkeling vind je bij gevlekte hyena’s. Lang heeft men gedacht dat hyena’s hermafrodiet waren: mannetje en vrouwtje tegelijk. Dat is niet juist. Bij deze soort heeft het vrouwtje een sterk ontwikkelde clitoris, die lijkt op een penis. De schaamlippen zijn vergroeid tot een soort balzak. Er is geen vagina (schede). Hoe zou de geslachtsgemeenschap bij hyena’s dan plaatsvinden?
Antwoorden bekijken
Om de antwoorden te kunnen zien, moet je zijn ingelogd. Heb je nog geen account? Meld je dan nu aan! Het is GRATIS.
