Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft in een nieuw rapport getiteld ‘Eigentijdse ongelijkheid’ Nederlanders onderverdeeld in zeven klassen. Het is een nieuwe manier om te kijken naar de mate van sociale ongelijkheid in de samenleving.
Het SCP heeft onderzoek gedaan naar de sociale ongelijkheid in Nederland. Als het gaat over sociale ongelijkheid, dan denken we vaak aan concrete dingen als inkomen, of vermogen. Het inkomen is het geld wat iemand verdient met werk, vermogen bestaat uit een huis of een spaarrekening. Maar volgens het SCP is deze manier van kijken naar sociale ongelijkheid achterhaald. Het bestaat uit veel meer dan alleen maar inkomen of vermogen. In een groot onderzoek onder 6.800 Nederlanders is gekeken naar economisch, cultureel, sociaal en persoonlijk kapitaal. Dus ook dingen als leefstijl, je gezondheid en de mensen die je kent zijn onderzocht. Zelfs uiterlijk of je voornaam zijn meegenomen in het onderzoek. Sociale ongelijkheid blijkt een groter probleem dan alleen maar het verschil tussen rijk en arm.
Soorten kapitaal
Onder het economisch kapitaal valt natuurlijk je inkomen en het vermogen. Maar ook jouw middelbare schooldiploma valt daar onder: met je opleiding kun je later je inkomen verdienen namelijk. Het cultureel kapitaal gaat over de vraag waar jij bij past als het gaat om dingen als muzieksmaak en kledingstijl. Ken je de gebruiken en regeltjes die horen bij de groep waar je bij hoort? Ook de vaardigheden die je ontwikkelt en je voornaam zijn voorbeelden van cultureel kapitaal. Wie je kent wordt gezien als sociaal kapitaal. Mensen met een groot netwerk bijvoorbeeld. En als laatste vorm van kapitaal heeft het SCP gekeken naar hele persoonlijke zaken als je gezondheid en je uiterlijk.
„Als jij in alles hetzelfde bent als iemand anders, maar jij bent gezonder, ziet er aantrekkelijker uit en gedraagt je charmanter, dan is de kans groot dat jij verder komt.”
SCP-hoofdonderzoeker Cok Vrooman in de Volkskrant
Stemmen?
Sociale ongelijkheid blijkt een goede voorspeller te zijn voor het stemgedrag. Mensen in de bovenste lagen gaan vrijwel zeker stemmen. Dat doen ze dan op VVD, D66, GroenLinks. De rijke gepensioneerden stemmen ook bijna allemaal, dat doen ze op de VVD en het CDA. Mensen in de onderste twee lagen juist niet. De onderste laag wordt het precariaat genoemd. Zij scoren op alle vier de soorten kapitaal het laagst. Van hen zegt 41 procent zeer waarschijnlijk niet te gaan stemmen. Als ze stemmen is dat op de PVV, DENK of de PvdA. Van deze groepen onderaan vindt ongeveer de helft dat de overheid niet genoeg doet voor hen.
“Allerlei factoren kunnen elkaar opheffen. Als je veel vaardigheden hebt, maar niet een bekend-klinkende naam, kun je toch veel bereiken.”
SCP-hoofdonderzoeker Cok Vrooman in NRC Handelsblad
Maatschappelijke codes
Er gaapt een groot gat tussen de bovenkant en de onderkant ziet het SCP. De bovenkant moet actief worden betrokken om sociale ongelijkheid te verminderen. De bovenste lagen proberen de eigen positie een beetje af te schermen. Dat doen ze door constant nieuwe ‘codes’ zoals taalgebruik of de manier waarop je op vakantie gaat te veranderen. Dit gaat heel subtiel. Zo blijkt sociale ongelijkheid een veelzijdig en complex probleem te zijn. Wat is de oplossing?
Downloads
Bronnen
Bron 1 – RTL Nieuws: Zeven typen Nederlanders: dit onderscheid maakt SCP in nieuw onderzoek
Bron 2 – Sociaal en Cultureel Planbureau (2023): Infographic Eigentijdse Ongelijkheid
Bron 3 – Nu.nl: Lezersreacties op ongelijkheid in Nederland: ‘Mijn inkomen is gehalveerd’
