Elf partijen lieten hun partijprogramma door het CPB doorrekenen. Daarbij is per partij becijferd wat er op de middellange- en langetermijn verandert op het gebied van onder andere werkloosheid, koopkracht en overheidsfinanciën. Volgens CPB-directeur Laura van Geest valt er echt wat te kiezen. ‘Nu draait de economie beter en kiezen partijen weer voor geld uitgeven. Ieder stelt daarbij eigen prioriteiten.’ Het CPB benadrukt dat elke keuze voor- en nadelen kent. ‘Dat begint bij de afweging tussen meer of minder geld naar bijvoorbeeld zorg, onderwijs, defensie of openbaar bestuur versus het verhogen of verlagen van de belastingen’, stelt het CPB. Maatregelen met een gunstig effect op één punt, kunnen een tegengesteld effect op een ander punt hebben. Een positief effect op de werkgelegenheid gaat vaak samen met grotere inkomensongelijkheid.
Werkloosheid
Opvallend is de grote afname van de inkomensongelijkheid bij de SP. ‘Een gelijker inkomensniveau willen ze bereiken met een inkomensafhankelijke zorgpremie en door het minimumloon te verhogen. Ook de hoogste belastingtarieven gaan omhoog’, schrijft de Volkskrant. Het dagblad merkt op dat de SP de werkloosheid veel meer laat dalen dan de andere partijen. ‘Door de verlaging van de AOW-leeftijd terug naar 65, zoals de SP wil, bieden minder mensen zich aan op de arbeidsmarkt. Tegelijk komen er in de plannen van de SP veel extra banen bij in de zorg’, aldus de krant. Het Financieele Dagblad constateert dat op de lange termijn de VVD de meeste banen creëert, terwijl ze bij de SP juist het sterkste afnemen. Ook stelt de krant dat uitkeringsgerechtigden er bij de VVD op achteruit gaan. De VVD laat aan de Telegraaf weten dat een verminderde koopkracht voor mensen in de bijstand helemaal niet onfatsoenlijk is. ‘De overheid staat klaar voor mensen die echt niet aan een baan komen’, stelt Kamerlid Mark Harbers.
Coalitie
Critici menen plaatsen vraagtekens bij de CPB-cijfers. ‘De economische werkelijkheid is per definitie te ingewikkeld om voorspeld te kunnen worden’, schrijft hoogleraar Ewald Engelen in NRC Handelsblad, verwijzend naar een uitspraak van econoom Friedrich Hayek. ‘Eenieder die iets anders beweert, kletst uit zijn nek’, voegt Engelen er aan toe. ‘Bovendien kan in coalitieland Nederland geen partij ooit haar programma uitvoeren en zijn de doorrekeningen dus net zo fictief als het eerste het beste kasteelromannetje’, aldus Engelen. Zijn eigen partij – de Partij voor de Dieren – nam net als de PVV en 50Plus niet deel aan de doorrekeningen. Geert Wilders noemde de doorrekeningen een ‘grijze nepwerkelijkheid van het CPB’.
