Aanleiding was de discussie over het aantal mensen dat de inauguratie van Trump in Washington bijwoonde. Dat waren er aanzienlijk minder, dan bij de inauguratie van Obama in 2008, zo bleek uit beelden. Daar was Trump het niet mee eens: ‘We hadden een enorm veld vol mensen. Dat zag je, propvol. Ik word wakker vanochtend, zet de televisie aan en wat laten ze zien; een leeg veld. Ik denk, wacht eens even, ik heb een toespraak gehouden! En toen ik over het veld keek, zag het eruit alsof er een miljoen mensen was, anderhalf miljoen. Ze laten een veld zien waar niemand stond en dan zeggen ze: Donald Trump trekt weinig volk.’
Alternatieve feiten
Eén dag later bevestigde Sean Spicer de lezing van de president. ‘Dit was het grootste publiek ooit dat een inauguratie heeft aanschouwd, punt uit’, zei de woordvoerder van Trump tijdens een persconferentie. De woordvoerder kreeg de nodige kritiek. Ten onrechte, meende een medewerkster van Trump: ‘We voelden ons geroepen om duidelijkheid te scheppen en alternatieve feiten te presenteren.’ NRC Handelsblad noemde het optreden van Spicer raadselachtig. ‘Ten eerste omdat het om een onbeduidende kwestie gaat. Maar ook omdat Spicers woorden eenvoudig te ontkrachten zijn door iedereen die luchtfoto’s van de inauguratie zag’, merkt de krant op. Opmerkelijk vond NRC Handelsblad het effect van Trumps ‘alternatieve feiten’ op de journalistiek. ‘Hij werd op alle grote nieuwszenders behalve Fox hard aangevallen om zijn onwaarheden. Ervaren journalisten spraken zich uit’, aldus de krant.
Verleiding
RTL Nieuws vroeg aan hoogleraar journalistiek Jeroen Smit wie we nog kunnen geloven als zelfs de Amerikaanse president al feiten verdraait. ‘Goede vraag’, antwoordde Smit. ‘We moeten wakker blijven of anders wakker worden.’ Smit stelt dat de alternatieve feiten die Trump als waarheid presenteert, absoluut minder waarde hebben dan echte feiten. Volgens Smit betekent het gebruik van ‘alternatieve feiten’ waarschijnlijk het begin van het einde voor Trump. ‘Uiteindelijk zullen mensen hem niet meer kunnen geloven.’ Columnist Ross Douthat van de New York Times maakt zich zorgen over een andere ontwikkeling. ‘Mainstream-journalistiek in dit vreemde tijdperk mag vrijer zijn dan de angsthazen vrezen, maar hoeft niet beter te worden dan de optimisten verwachten’, schrijft Douthat. ‘In plaats daarvan kunnen de media worden verleid tot – en rijkelijk beloond worden voor – een soort hysterisch oppositie voeren, een spiegelbeeld van Trumps eigen tabloidstijl en minachting voor de waarheid.’
