We hebben in het vorige artikel al gezien dat de rolpatronen van mannen en vrouwen flink kunnen verschillen. In voorgaande artikelen heeft u ook kunnen lezen dat de bewustzijnsontwikkeling bij mannen in grote lijnen gelijk loopt aan die van vrouwen, al bereiken vrouwen en meisjes het Ie, IIe en IIIe stadium van Kegan doorgaans wat eerder. We zijn in deze reeks nu ergens hoog in het IVe stadium aangekomen. We zullen zelfs al elementen tegenkomen die op het Ve stadium duiden.
Over Yvonne Moerman
Ik raad iedereen aan de video-opname van het interview (linksboven) eerst te bekijken en daarna het artikel te lezen. Yvonne Moerman heeft na 47 jaar afscheid genomen van het onderwijs en blikt met ons terug op haar carrière. Yvonne is begonnen als juf in het basisonderwijs. Ze noemt twee opvallende eigenschappen: liefde voor de kinderen en nieuwsgierigheid. Op deze laatste eigenschap wil ik nader ingaan, omdat het juist deze kwaliteit is die aan de basis staat van haar succesvolle carrière. Mensen die nieuwsgierig zijn leren niet alleen expliciet, maar vooral ook impliciet. Het is een vorm van onbewust leren. Het is geen kennis die je vindt in een boek, maar het is wel kennis die operationeel wordt zonder dat je je ervan bewust bent. Als Yvonne zegt dat ieder kind recht heeft op aandacht, dan zie je dat ook weerspiegeld in de manier waarop ze met kinderen omgaat. Haar nieuwsgierigheid tast de wereld om haar heen af. Zij ziet succesvolle collega’s en leert van hen.
Indrukwekkende carrière in het onderwijs
Ook al was ze nog jong en vermoedelijk pas in het IIIe stadium van Kegan, toch zag de omgeving de voortgaande groei van Yvonne. Niemand was dus verbaasd toen ze op jonge leeftijd benoemd werd tot adjunct-directeur van een dag/avondcollege (MBO). Samen met Coen Free vormde zij het College van Bestuur. Eendrachtig trokken zij op en maakten van dit MBO-college een top ROC: het Koning Willem I College in Den Bosch. In het filmpje vertelt Yvonne dat zij evidence-based bleef werken, maar nu wel in staat was te zien hoe de vaak smalle deeltheorieën in verband stonden met de praktijk. Ze kon deze vervolgens reconstrueren van ‘kennis als doel’ naar ‘kennis als gereedschap’ (Boekaerts, 2004). Dit is typisch een vaardigheid voor mensen in het IVe bewustzijnsstadium. Zelf ziet Yvonne haar benoeming tot lid van de Onderwijsraad als de bekroning op haar onderwijsloopbaan. Begonnen als juf op een basisschool en nu in het hoogste adviesorgaan van de minister van Onderwijs, tussen al die professoren en doctoren die veel weten over deelgebieden, maar die haar nodig hadden voor het totaaloverzicht.
Een les voor alle schoolleiders: de afstemmingsparadox
Yvonne gaf rechtstreeks leiding aan 24 redelijk zelfstandig opererende directeuren van haar ROC. Dit vereist een zekere ambivalentie, omdat van zelfsturende groepen een hoge mate van betrokkenheid wordt gevraagd (cohesie) en men tegelijkertijd in staat moet zijn bestaande processen en producten ter discussie te stellen (creativiteit en innovativiteit). De cohesie binnen de groep van directeuren fungeert als een soort rem op de noodzaak van vooruitgang. Yvonne noemt dit de spagaat waarbinnen zij moest functioneren. Ik noem dit ‘de afstemmingsparadox’.
Van Yvonne Moerman zullen we beslist nog het nodige horen.
