De helft van de Nederlandse jongeren wil voorbij aan de zesjescultuur op school. Voor de andere helft is uitblinken niet zo belangrijk, het is voor hen een ver-van-hun-bedshow. Opvallend is dat slechts een kwart van de jongeren de schoolvakken uitdagend vindt en maar één derde zegt aangemoedigd te worden door hun omgeving om uit te blinken. Succesvolle mensen uit het bedrijfsleven worden het meest genoemd als voorbeelden van uitblinkers. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Excellentiemodel, jongeren over uitblinken’ van het Platform Bèta Techniek.
Voor het onderzoek zijn groepsgesprekken gehouden met honderden jongeren en is een vragenlijst afgenomen bij ruim 1300 jongeren tussen 12 en 25 jaar van alle opleidingsniveaus. De resultaten zijn verwerkt tot een excellentiemodel (zie het model links). Dit model beschrijft vier typen leerlingen: de zelfbewuste generalisten, de gemaksgerichte levensgenieters, de berustende volgers en de statusgerichte toekomstplanners. Het model geeft scholen scherper inzicht in hoe zij de verschillende leerlingen optimaal kunnen motiveren om hun talent te ontdekken en optimaal te benutten.
Het kabinet zet in op meer excellentie in de hele onderwijsketen. Terwijl de gemiddelde en zwakkere leerlingen relatief goed presteren ten opzichte van hun internationale leeftijdsgenoten, scoren Nederlands beste leerlingen internationaal gezien relatief laag. Het ontwikkelen van eigen toptalent op allerlei terreinen is echter essentieel voor de Nederlandse kennissamenleving.
De vier typen leerlingen en hun houding ten opzicht van uitblinken:
Zelfbewuste Generalisten (39%)
Zelfbewuste Generalisten zijn breed geïnteresseerd en intrinsiek gemotiveerd om het beste in zichzelf naar boven te halen. Ze hebben vaak een duidelijk beeld van wat ze kunnen en van wat ze later willen bereiken. Uitblinken heeft in de ogen van zelfbewuste generalisten vooral positieve kanten. Excellentie is voor deze groep een breed begrip. Excelleren in het onderwijs is daarom niet altijd de meest voor de hand liggende keuze.
Gemaksgerichte Levensgenieters (34%)
Gemaksgerichte Levensgenieters zijn tevreden met hun leven en maken zich niet druk over de toekomst. Ze hechten niet veel waarde aan school en studie en zien daarom ook geen noodzaak om hierin uit te blinken. Ze staan niet negatief tegenover excelleren en presteren, maar het is voor hen ook niet belangrijk. “Met een zesje red je het ook en die goede baan komt vanzelf wel”, is hun instelling.
Berustende Volgers (16%)
Berustende Volgers houden van hun vertrouwde omgeving; ze treden niet graag buiten hun comfortzone. Zowel in hun vrije tijd als op school zijn ze niet op zoek naar uitdagingen. Ze hebben geen behoefte om uit te blinken en weten ook niet waarin ze zelf kunnen excelleren. Ze zijn bang voor de mogelijke negatieve gevolgen van excellentie, zoals kritiek, jaloezie en de sociale druk om niet op te vallen.
Statusgerichte Toekomstplanners (11%)
Statusgerichte Toekomstplanners hebben een relatief duidelijk toekomstbeeld en willen nú goed presteren om later verzekerd te zijn van succes. Ze zijn competitief ingesteld en steken graag de handen uit de mouwen. Status is belangrijk, dus factoren als geld en aanzien stimuleren deze jongeren om extra hard te lopen.
Bron: Youngworks
