Een leerling die zonder lunch op school komt, kapotte kleding draagt of geen verjaardagscadeaus krijgt. Als leraar kun je te maken krijgen met armoede in je klas: soms overduidelijk en soms door een vaag vermoeden. Wat doe je dan?
Nederland staat in de top van rijkste landen ter wereld, maar armoede is niet bepaald een ver-van-ons-bed-show. Mede door de hoge inflatie en energieprijzen leeft nu bijna 7 procent van de bevolking onder de armoedegrens, volgens het Centraal Planbureau. Eén op dertien kinderen groeit op in armoede: gemiddeld twee kinderen per klas.
Anna Custers, armoedelector van de Hogeschool van Amsterdam, spreekt in het Parool van een nieuwe trend. Het zijn niet meer alleen gezinnen met de laagste inkomens die breken onder inflatie en hogere energierekeningen. “Steeds meer mensen met een lager middeninkomen, tussen de 20.000 en 30.000 euro netto per jaar, de kappers en de taxichauffeurs, komen in de problemen.” De krant noemt dat de ‘fragiele middenklasse’: gezinnen waar het nog net ging en nu net niet meer.
Voor scholen betekent dat dat er meer kinderen met honger naar school komen, vertellen onderwijsprofessionals aan het NRC en NPO Radio 1. Armoede wordt volgens hen steeds zichtbaarder in de klas, met als schrijnend voorbeeld van een jongetje in Rotterdam dat omviel van de honger. Het verhaal leidde tot kamervragen: waar gaat dit heen? Tijdens Prinsjesdag zijn maatregelen aangekondigd om de stijgende armoede terug te dringen, waaronder het verhogen van de bijstand, het kindgebonden budget en de zorg- en huurtoeslag. Zonder deze maatregelen zou volgend jaar bijna 10 procent van de kinderen in armoede leven.
Hoe ga je als leraar om met armoede?
Nu is het beeld van een kind dat bezwijkt onder een lege maag natuurlijk nietsverhullend, maar meestal is het tegenovergestelde aan de hand. Vaak proberen ouders en kinderen hun armoede juist met man en macht te verbergen, volgens het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). Er is veel schaamte en ouders willen niet dat hun kind wordt buitengesloten.
Daarom is volgens het NJi belangrijk om armoede vroeg te signaleren en hierover in gesprek te gaan met ouders. Omdat dat in de praktijk niet makkelijk is, schreven verschillende instanties in opdracht van de ministeries van OCW en SZW voor het po en vo een handreiking omgaan met armoede op scholen. Hierin staan concrete tips, werkwijzen en lesideeën die ervoor zorgen dat je als school een actieve en ondersteunende houding hebt ten opzichte van armoede. Het NJi gaat uit van drie basisprincipes die je daarbij op weg helpen. Namelijk het signaleren en bespreekbaar maken, ondersteunen en stimuleren van leerlingen en ouders, om zo de cirkel van armoede te helpen doorbreken. Dat laatste betekent dat kinderen op school leren hoe zij met geld moeten omgaan, schulden kunnen voorkomen en financieel zelfredzaam worden.
Waar kun je hulp aanvragen?
Verschillende fondsen werken voor hulp bij armoede samen in Sam& voor alle kinderen. Professionals en ouders kunnen hier een aanvraag indienen en worden dan naar de juiste organisatie geleid. Onder deze organisaties vallen:
Kinderhulp: biedt financiële ondersteuning aan kinderen en jongeren tot 21 jaar op het gebied van ontwikkeling, ontspanning, basale zaken en bijzondere zaken zoals naamsverandering, medicijnen of therapie. Intermediairs kunnen vergoedingen aanvragen die bij andere fondsen niet mogelijk zijn.
Jeugdfonds Sport & Cultuur: stimuleert ontwikkelkansen van kinderen en jongeren tot 18 jaar op sportief en creatief gebied.
Leergeld: biedt kansen voor kinderen van 4 tot 18 jaar om deel te nemen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten.
Stichting Jarige Job: geeft een verjaardagsbox aan kinderen van 4 tot en met 12 jaar.
Meer hulporganisaties vind je bij het Nederlands Jeugdinstituut. Of ga naar Hulpbijarmoede.nl.
(Bron: Nederlands Jeugdinstituut)
Wat doe jij om armoede in de klas te signaleren? Of hoe ga jij ermee om als het uitgesproken is? Geef in een reactie hieronder tips en ideeën voor collega’s.
