Ongeveer 1 op de 10 leerlingen is begaafd. Uit onderzoek blijkt dat je begaafde kinderen kunt onderverdelen in twee groepen: analytisch begaafde kinderen en creatief begaafde kinderen. Helaas zien we deze laatste groep vaak over het hoofd. Zonde, want juist zij scoren goed bij verrijkingsprogramma’s. Hoe creëer je uitdagend onderwijs voor deze kinderen?
In het onderwijs wordt begaafdheid vooral vastgesteld op basis van een hoge IQ-score, maar uit promotieonderzoek van orthopedagoog Joyce Gubbels blijkt dat creatief begaafde kinderen hierbij vaak over het hoofd gezien worden. Met een IQ-test worden namelijk alleen analytische vaardigheden getest. En dat zijn nu juist de vaardigheden waarop deze kinderen niet zo hoog scoren.
Verrijkingsprogramma
Gubbels deed onderzoek naar de effecten van een online verrijkingsprogramma. Daaruit bleek dat juist creatief begaafde kinderen de meeste vooruitgang boekten in analytische vaardigheden. Helaas komen deze kinderen veelal niet aanmerking voor zo’n programma, omdat voor selectie de IQ-score vaak leidend is.
Het creatief begaafde kind in beeld krijgen
Begaafdheid kan op verschillende manieren tot uiting komen in zichtbaar gedrag. Daarom stelden onderzoekers zes profielen op, die je kunt raadplegen om begaafde kinderen in je klas in beeld te krijgen. Over het creatief begaafde kind zeggen zij: ‘Dit kind is creatief en komt met originele oplossingen. Hij neemt scherp waar en neemt niet zomaar iets aan. Hij stelt regels ter discussie en is eerlijk en (te) direct. Hij behaalt wisselende resultaten en is competitief ingesteld.’
Creëer uitdagend onderwijs
Richt je bij de begeleiding van een creatief begaafd kind vooral op het ontwikkelen van zijn sterke, creatieve kanten. Dit kind is zeer gebaat bij het positief ondersteunen van eigen doelen en keuzes. Ruil verveling in voor uitdagende leeractiviteiten, zoals in onderstaande vier best practices:
1) Ontwikkel het creatief denken
Een creatief begaafd kind komt met originele oplossingen voor problemen. De website Hogere denkvaardigheden sluit hier mooi bij aan. Je vindt er allerlei vragen waarbij het antwoord niet direct voor de hand ligt. Zo prikkel je het kind om zijn talent verder te ontwikkelen.
2) Laat het kind eigen doelen formuleren
In de plusklas van het Comperio College (een aanvulling op de reguliere basisschool) werken kinderen aan doelen die ze zelf hebben geformuleerd in een Persoonlijk Leerplan. Dit bespreken ze regelmatig met de leraar. Er worden geen rapportcijfers gegeven, alles draait er om Building Learning Power: leren door zelfinzicht en oefening.
3) Zorg voor uitdagende leeractiviteiten
Op EC Theo Thijssen in Zutphen wordt gewerkt met ‘Ondernemend leren’. Eigen initiatieven van kinderen worden gestimuleerd en ze worden uitgedaagd ‘iets concreets te realiseren’, zoals een tentoonstelling inrichten, een winkel openen, etc. Zo wordt leren betekenisvol, zoeken de kinderen antwoorden op hun eigen leervraag en leren ze van elkaar door presentaties en feedback te geven.
4) Ruil verveling in voor prikkelende opdrachten
Gubbels onderzocht de effecten van het online verrijkingsprogramma van Acadin. Dit is een digitale leeromgeving vol prikkelende opdrachten voor talentvolle leerlingen. Kinderen kunnen zelf hun opdrachten kiezen: zo past het programma zich aan hun niveau en interesses aan.
Breder kijken naar intelligentie
Kortom, voor uitdagend onderwijs zijn aanpassingen in de leerstof van begaafde kinderen noodzakelijk. Wil je daar meer over lezen? Lees dan dit artikel op ‘Wij leren’. Op basis van haar onderzoek adviseert Gubbels leraren om (hoog)begaafdheid breder te toetsen. Op die manier geef je ook creatief begaafde kinderen de mogelijkheid om zich verder te excelleren.
Hoe ziet het onderwijs aan creatief begaafde leerlingen eruit op jouw school? Deel jouw best practices en tips via onderstaand reactieformulier.
