Een fijne groepsdynamiek is een onmisbaar ingrediënt voor een goedlopende les. Na weken van individueel thuisonderwijs, vormen leerlingen nu weer opnieuw een groep. Hoe krijg je de groepsdynamiek terug?
Dit is bericht is eerder verschenen op actueel.malmberg.nl
Een goede groepsdynamiek is belangrijk; het bevordert effectief onderwijs in de klas. Als docent kun je het proces van groepsvorming beïnvloeden. Verloopt dit proces goed, dan ontwikkelt zich een positieve sfeer in de klas met een prettig leerklimaat. Nu de scholen weer opengaan en leerlingen elkaar voor het eerst in lange tijd weer zien, vereist de groepsdynamiek extra aandacht.
Fases in groepsvorming
Tijdens de groepsvorming doorloopt een groep vijf verschillende fases, aldus het basismodel groepsvorming van Tuckman. Allereerst forming, de vormingsfase: leerlingen stellen zich oriënterend op en verkennen wie er bij hen in de groep zit. Daarna storming gevolgd door norming: leerlingen nemen positie in en bepalen samen normen voor hoe er in de klas met elkaar wordt omgegaan. De vierde fase is performing, waarbij er productief gewerkt wordt (mits er in de vorige fases positieve groepsvorming heeft plaatsgevonden). Tot slot is er de reforming, een evaluatiefase.
Het hervatten van de klassikale lessen is anders dan opstarten na de vakantie. Natuurlijk, iedereen moet weer even wennen, maar leerlingen zijn thuis doorgegaan met het onderwijs en hebben digitaal contact gehouden. De aftastende forming-fase wordt daarom overgeslagen. Toch kun je ook niet zonder slag of stoot verdergaan waar je voor de lockdown gebleven was, in de performing-fase. Leerlingen hebben de afgelopen weken een individueel proces doorlopen en moeten weer opnieuw bij elkaar komen. Daarnaast komen ze samen in een situatie waarin nieuwe regels gelden. Het ‘hoe gaan we met elkaar om’ uit de norming-fase verandert. En in sommige gevallen ga je nog een stap verder terug, naar de storming-fase. Helemaal wanneer je bijvoorbeeld met halve klassen werkt. Dan moeten leerlingen echt opnieuw positie bepalen in de nieuwe werkelijkheid.
Zo krijg je de groepsdynamiek terug
De storming-fase is een onrustige fase in groepsvorming. Met de nog beperkte contacturen en eventueel in te halen lesstof is extra onrust door groepsprocessen niet gewenst. School en veiligheid adviseert de storming– en de norming-fase om te draaien. Wanneer je het groepsproces actief begeleidt en de norming-fase naar voren haalt, stel je eerst samen met de klas nieuwe regels en normen op. Neem als docent de leiding, maar betrek de hele klas bij de besluitvorming over nieuwe regels. Dit versterkt het groepsgevoel. Leg daarbij de nadruk op overeenkomsten tussen leerlingen en zorg ervoor dat iedereen respectvol met elkaar omgaat. De storming-fase verloopt dan rustiger en zo kom je snel bij de performing-fase met een positieve werksfeer.
Tips voor positieve groepsvorming
Belangrijk voor het opbouwen van een nieuwe groepsdynamiek is een positieve relatie tussen jou en je leerlingen. Zorg dat je op de hoogte bent van de thuissituatie. Welke impact heeft de coronacrisis gehad op leerlingen en hun omgeving? Geef ook complimenten, liefst klassikaal om de eenheid te bevorderen. Kies voor werkvormen waarbij leerlingen moeten samenwerken. Niet alleen met degenen die in het klaslokaal aanwezig zijn, maar ook met de leerlingen uit de klas die op een ander moment naar school gaan. Zo voorkom je dat de klas zich in twee groepen splitst. Op jufenmeester.nl vind je leuke groepsvormende activiteiten die je met de hele klas kunt doen, zelfs als je voorlopig nog met halve klassen werkt.
Wat doe jij om de groepsdynamiek weer terug te krijgen? Laat het weten via onderstaand reactieformulier.
