Werken in de zorg is hárd werken. De verhalen van patiënten en cliënten kunnen mentaal impact maken op je studenten en fysiek kan het werk zwaar zijn. Daarom is belangrijk dat studenten leren om een goede werk-privé-balans te hanteren om zo een burn-out of ziekte te voorkomen. Hoe kunnen zij dat doen en hoe kun je als docent hierbij helpen?
De werkdruk in de zorg is hoog en wordt naar verwachting alleen maar hoger. Door personeelstekorten moet je als zorgmedewerker steeds meer patiënten helpen met steeds minder middelen. Dit zorgt voor lange dagen en fysieke vermoeidheid. Als verpleger en verzorger wil je het liefst iedere patiënt goed helpen, maar tijd en energie zijn vaak schaars. Het tillen van patiënten en intensieve zorgtaken belasten het lichaam daarnaast flink. Zonder voldoende rust kan dit leiden tot fysieke klachten, zoals rug- en gewrichtspijn, maar ook tot vermoeidheid en een hoger risico op blessures. Tot slot is het werk mentaal soms emotioneel uitdagend: als zorgverlener moet je dagelijks omgaan met lijden, ziekte en soms zelfs overlijden. Dit kan stress en emotionele uitputting veroorzaken. Ontspanning en herstel zijn daarom cruciaal voor zorgstudenten!
Eerste kennismaking met de praktijk
Voor zorgstudenten, die tijdens hun stage vaak hun eerste stappen in de praktijk zetten, is dit alles een flinke uitdaging. Zij leren niet alleen de basis van hun vak, maar komen ook direct in aanraking met de harde realiteit van het werk. Het kan lastig zijn om jezelf staande te houden, zeker als je je nog onzeker voelt of bang bent om fouten te maken. Bovendien hebben studenten vaak te maken met wisselende roosters, onregelmatige diensten en moeten ze wennen aan het werken onder druk. Dit kan stress opleveren en maakt het moeilijk om naast de stage ook nog te studeren. Toch vinden veel studenten het werk erg waardevol en mooi, en zien ze het als een kans om echt iets te betekenen voor anderen.
De noodzaak van ontspanning en herstel
Door regelmatig tijd vrij te maken voor ontspanning en herstel, kunnen (toekomstige) zorgmedewerkers hun energieniveau op peil houden en beter omgaan met de druk van hun werk. Herstel zorgt er ook voor dat ze scherp en alert blijven, wat belangrijk is om veilig en met aandacht voor de patiënten te werken. Hierdoor blijven ze niet alleen gezond, maar kunnen ze ook met plezier en betrokkenheid hun werk blijven doen. En die zorghandjes zijn broodnodig!
Aandacht voor zelfzorg tijdens de les
Om te zorgen dat studenten nu en later een goede werk-privébalans hanteren tijdens hun stage en werkleven, is het goed om ze hierop voor te bereiden. Tijdens de lessen kun je aandacht besteden aan de noodzaak hiervan én concrete tips meegeven. Denk bijvoorbeeld aan de volgende tips:
- Ga naar buiten – Maak een wandeling of ga even de natuur in. Frisse lucht en beweging helpen niet alleen om je lichaam te ontspannen, maar geven je hoofd ook de ruimte om de dag los te laten. Even in een andere omgeving zijn werkt vaak verfrissend. Het maakt dat je je zorgen en gedachten wat makkelijker kunt loslaten.
- Doe iets creatiefs – Schilderen, schrijven, koken of muziek maken zijn geweldige manieren om te ontspannen. Het helpt je om je gedachten te verzetten en is een fijne uitlaatklep. Door iets te doen waar je plezier in hebt, kun je je focus verschuiven en negatieve gevoelens loslaten.
- Ontspan met ademhalingsoefeningen – Ademhalingstechnieken zijn simpel, maar effectief. Probeer een paar minuten bewust diep in- en uit te ademen. Dit helpt om je stressniveau te verlagen en je lichaam te ontspannen. Tel je ademhalingen als je het moeilijk vindt om drukke gedachten uit te schakelen. Er zijn ook apps met korte ademhalingsoefeningen die je daarbij kunnen begeleiden.
- Praat erover met collega’s of vrienden – Het delen van je ervaringen en gevoelens kan helpen om de dag te verwerken. Praten met mensen die je begrijpen of die zelf ook in de zorg werken, maakt het makkelijker om de dingen een plek te geven en vermindert stress.
- Stel grenzen – Laat werk op het werk. Probeer na je dienst je werktelefoon uit te zetten en je aandacht te richten op andere dingen. Door duidelijke grenzen te stellen, geef je jezelf de ruimte om écht tot rust te komen.
- Kies voor een ontspannende routine – Vind een vaste avondroutine die je helpt om tot rust te komen, zoals een warme douche, een goed boek of een kop kruidenthee. Het maakt niet uit wat je kiest, als het maar iets is wat je helpt om te ontspannen en afstand te nemen van de werkdag.
Zelfzorg integreren in de lessen
Als docent kun je gesprekken over zelfzorg op een eenvoudige manier integreren in je lessen door regelmatig tijd vrij te maken om het belang van welzijn te bespreken. Je kunt bijvoorbeeld lessen beginnen of afsluiten met een korte check-in, waarbij studenten hun stressniveau of energie kunnen delen. Dit geeft je inzicht in de behoeften van je studenten en normaliseert het praten over zelfzorg.
Een andere optie is om casussen of rollenspellen met je klas te doen die het belang van zelfzorg benadrukken, zoals hoe om te gaan met een zware dienst of emotionele belasting. Ook kun je workshops aanbieden over praktische zelfzorgtechnieken, zoals ademhalingsoefeningen of time-management.
Daarnaast kun je studenten aanmoedigen om zelfzorgdoelen te stellen en samen hierop te reflecteren. Bijvoorbeeld door een dagboek bij te houden of tijdens evaluaties te bespreken hoe zij hun balans tussen werk en ontspanning ervaren. Zo maak je zelfzorg een vast onderdeel van de opleiding, wat studenten helpt om in hun toekomstige zorgwerk een gezonde werkhouding te behouden!
