Een responsieve leraar zorgt ervoor dat een kind zich begrepen, geaccepteerd en veilig voelt. Dit is van positieve invloed op de ontwikkeling, de taakgerichtheid en het welbevinden van het kind. Maar wat is responsiviteit? Waarom is het belangrijk? En hoe speel je responsief in op kinderen die leren lastiger vinden? Daarover lees je meer in dit artikel.
Leerlingen presteren beter als ze goed in hun vel zitten. Voelen ze zich geaccepteerd, dan steken ze energie in de lessen. Voelen ze zich onzeker of afgewezen, dan kan het lastig zijn om motivatie op te brengen voor school. Als je van de klas een positieve leeromgeving maakt, zorg je ervoor dat kinderen zich veilig voelen. Om dat te doen, moet je als leraar goed kijken naar wat elk kind nodig heeft.
Wat is responsiviteit?
Responsiviteit is de afgestemde houding van een onderwijsprofessional jegens leerlingen. Je maakt leerlingen op een positieve manier bewust van hun mogelijkheden. Daarbij houd je rekening met hun onderwijsleersituatie. Je reageert op de signalen leerlingen uitzenden en geeft ruimte aan hun eigen initiatieven – maar wel met steeds je eigen (onderwijs)bedoeling in je achterhoofd.
Belangrijke vaardigheid voor het onderwijs
Een positieve houding van een leraar leidt tot pro-sociaal gedrag in de klas, zo blijkt uit onderzoek. Gaat een leraar negatiever om met een leerling? Dan speelt dat mee in het oordeel van andere leerlingen over hun klasgenoot. Het is dan ook van groot belang dat leraren zich bewust zijn van hun rol in deze sociale processen. Als responsieve leraar behandel je alle leerlingen gelijk en stem je je aanbod op hen af.
Benader leerlingen altijd positief
Zorg ervoor dat je altijd hoge verwachtingen hebt van de leerling en spreek die ook uit. Beloon positief gedrag met complimenten. Reageer werkinhoudelijk op vragen en opmerkingen van de leerling. Toon empathie en vraag de leerling naar zijn persoonlijke beleving. Merk je dat een leerling behoefte heeft aan meer aandacht? Plan dan een gesprek in. Luister serieus naar wat leerlingen te zeggen hebben en maak hun gevoelens bespreekbaar.
Responsief als leren lastiger gaat
Bij sommige leerlingen gaat het leren lastiger. Overheersen tijdens een instructie van de leraar de negatieve gedachten (‘Ik kan het toch niet’)? Dan is de kans op taakgericht gedrag klein. Omdat faalervaringen elkaar zo blijven opvolgen, voelt de leerling zich steeds incompetenter. Ook de relatie met de leraar komt hiermee onder druk te staan. Het is daarom belangrijk om zo responsief mogelijk met deze leerlingen om te gaan. Dat doe je zo:
- Ga bij de instructie na of de leerling weet waarover de opdracht gaat en wat het doel is.
- Haal voorkennis op en vraag naar de oplossingsmethode (‘Hoe los je dit vraagstuk op?’).
- Vraag naar de taakbeleving en haalbaarheid.
- Laat de leerling zelf de beoordelingscriteria bepalen (‘Hoeveel sommen denk je dat je straks goed hebt?’)
- Spreek een beloning af (‘Als je klaar bent, dan bekijken we het samen. Heb je het goed, dan krijg je …’).
- Moedig tijdens het werken aan en herhaal eventueel de instructie.
- Bepaal samen met de leerling of aan de beoordelingscriteria is voldaan (‘Vond je dat het goed ging?’).
- Geef de leerling de gelegenheid om zelf succes of falen te verklaren (Hoe komt het denk je, dat het goed ging?’)
- Geef een eigen beoordeling (‘Jammer, je hebt je best gedaan, maar het was ook wel moeilijk.’)
Hoe maak jij leerlingen op een positieve manier bewust van hun mogelijkheden? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
