Bekijk het filmpje hier links. Een school in het Oude Westen in Rotterdam weerspiegelt de samenstelling van de bevolking. Er is een grote culturele, sociale en etnische diversititeit. Meester Herman, directeur van de school, is erin geslaagd samen met het docententeam zijn school aaneen te smeden tot een ontmoetingsplaats voor docenten, ouders en leerlingen. Hiervoor heeft zijn neocortex (intelligente brein) belangrijke inspanningen moeten verrichten. Hij heeft samen met zijn team geobserveerd, gereflecteerd, beleid geformuleerd en hij is met een gezamenlijke visie aan de slag gegaan.
We zien hier een oudere collega. Vermoedelijk bevindt hij zich ergens tussen het IVe en Ve stadium van Kegan. Hij heeft in de loop der jaren veel geleerd. Hij is tot het besef gekomen dat hij leerlingen tot leren kan brengen door het zoogdierenbrein (emoties) in te zetten. Want alleen via dit brein kan hij contact krijgen met zijn leerlingen. Pas nu kan hij zijn levenswijsheid ten volle benutten.
Het menselijke brein
Dit artikel gaat over de neocortex, het menselijke brein, dat ons onderscheidt van alle andere organismen. Het is pas 100.000 jaar oud en vergeleken met het reptielenbrein en het zoogdierenbrein komt het nog maar net kijken. Dit brein is groot en machtig, maar tegelijkertijd zwak. Het levert grote denkkracht, waardoor wij ongeëvenaarde intellectuele prestaties kunnen leveren. Het is zwak, omdat dit brein het vaak moet afleggen tegen de instincten van het reptielenbrein en de emoties van het zoogdierenbrein. De ontwikkeling van dit menselijke brein vergt vele jaren tot een heel leven lang.
De snelle route
Onze hersenen kennen twee routes die parallel binnenkomende informatie verwerken: de snelle en de langzame route. Met de snelle route gaat de informatie naar de amygdala, een onderdeel van het brein dat zich bezighoudt met agressie en angst. Stel, je ziet een gevaarlijke slang en leert dat je moet vluchten. Het beeld van die slang wordt vervolgens met de context (de emotie die je hebt ervaren, in dit geval angst) opgeslagen. Als je later in een soortgelijke omgeving of situatie iets ziet wat op een slang lijkt – ook al is dat een zwart stuk tuinslang of een kronkelige oude boomtak in het hoge gras – reageer je op dezelfde manier als voorheen: door hard weg te rennen. De snelle route werkt met ervaringen, deelwaarnemingen, veronderstellingen en vooroordelen. Op basis van deze route maak je vaak geen slecht besluit. Beter één keer te veel vluchten dan helemaal nooit meer kunnen vluchten.
De langzame route
De verkregen informatie wordt tegelijkertijd via de langzame (intelligente) route naar de neocortex gezonden. De neocortex is het deel van de hersenen dat ons in staat stelt tot zelfreflectie en ons het vermogen geeft om intelligent te leren. De neocortex wikt en weegt, vergelijkt de situatie met eerdere ervaringen en concludeert of we terecht waren gevlucht.
Slapen en lummelen
Wat heb je hieraan in je dagelijkse werk en leven? Eenvoudig: alle informatie die je ontvangt, kun je vaak beter via de langzame route laten verwerken. Die route heet niet voor niets de intelligente route. De neocortex maakt heel slim gebruik van hersencapaciteit en je levenslange ervaring. Dus: stel een besluit in een vergadering eens een dag uit. Laat je niet verleiden tot uitspraken die je neocortex later met veel moeite moet corrigeren. Slaap er letterlijk een nacht over. Of lummel een tijdje.
Beste collega’s, terwijl ik dit schrijf is de zomervakantie bijna voorbij. Geniet er nog even van. Dat is goed voor u.
