Niet alleen hebben veel mensen het vorige artikel gelezen, maar er is ook goed op gereageerd. Daarom heb ik de vrijheid genomen te concluderen dat u het eens bent met het eerste hoofddoel van onze expeditie: geluk voor al onze leerlingen. We staan daarin niet alleen. Europees voorzitter Herman van Rompuy stuurt nog deze maand het boek “Geluk. The World Book of Happiness” als nieuwjaarscadeau aan alle wereldleiders. Geluk is dus een hot item geworden. Het zal u niet verbazen dat dit boek nu al bij de redactie van Onderwijsvanmorgen ligt. Heeft Gelukskunde immers niet al lang de volle aandacht van Onderwijsvanmorgen?
Als we zeggen naar geluk te streven voor al onze leerlingen, wat bedoelen we dan? Wat is geluk eigenlijk? Natuurlijk ben ik eerst te rade gegaan bij het boek Gelukskunde van Scholtes, Seeverens en Wismans. Maar dat zijn slimme pedagogen en didactici; ze geven niet rechtstreeks antwoord, maar laten de leerlingen zelf nadenken over deze vraag. Of om een oud citaat te gebruiken: “Het boekje heeft zijn werk gedaan, spoort het u tot denken aan”.
Wat maakt een mens gelukkig?
Dus moest ik zelf gaan nadenken. Wanneer ben je als mens gelukkig? Ik kwam tot de conclusie dat je slechts bij tijd en wijle gelukkig bent en wel als je in homeostase (harmonie) bent met je omgeving. Al eerder heb ik geschreven over het drievoudige brein en de ethiek van de veiligheid, de ethiek van de verbondenheid en de ethiek van de creativiteit. Al deze artikelen zijn gebaseerd op “The Triune Ethics Theory” van Darcia Narvaez (2008, 2009). In het kort gezegd ben je gelukkig als je veilig bent, je behoefte aan sociale warmte wordt vervuld én je je talenten kunt ontplooien. Er zijn dus drie voorwaarden om gelukkig zijn. Met minder nemen we geen genoegen.
Wat betekent dat voor onze leerlingen?
Leerlingen moeten een veilige leeromgeving hebben: inzet loont altijd. Ze moeten zich geaccepteerd voelen door hun docenten en een vriendenkring kunnen opbouwen. De leeromgeving moet uitdagend zijn, het beste uit hen halen, maar binnen hun mogelijkheden. Dit betekent dus een verantwoord toelatingsbeleid.
Wat betekent dat voor onze docenten?
- Docenten moeten een veilige leeromgeving bieden. Dit is niet eenvoudig; we hebben al gezien dat er een groot gat zit tussen de fase van bewustzijn van de docent en die van zijn jonge leerlingen. In dit artikel wordt daar nader op ingegaan. Docenten zijn zich gewoon niet bewust van deze verschillen en stellen eisen aan leerlingen waar de meesten niet aan kunnen voldoen (hidden curriculum). Leerlingen kunnen alleen zelfstandig werken en leren onder strikte regie van de docent. De leraar is dus weer nodig!
- Via hun spiegelneuronen zijn leerlingen in staat erachter te komen of hun docent sympathie voor hen voelt of juist niet. Uw leerlingen hebben behoefte aan uw sympathie. Geef ze dat.
- Een uitdagende leeromgeving daagt ook u als leraar uit. Laat zien hoe mooi uw vak is en toon enthousiasme. Diezelfde spiegelneuronen maken uw leerlingen nu ook enthousiast.
Reageer, dan maakt u mij ook enthousiast.
