De Jongensdip is een radiodocumentaire over een groep jongens die op de middelbare school minder goed presteren dan gedacht. Waar ze begonnen met een gymnasium- of atheneumadvies zijn ze nu zittenblijvers of zelfs afgezakt naar de havo of het vmbo. Onderpresteren: hoge scores op intelligentietests en slechte schoolresultaten. De hoge verwachtingen van de leerlingen blijven uit.
“Onderpresterende leerlingen lijken vaak te kampen met onvoldoende studiediscipline of persoonlijke problemen die het leren in de weg staan. (…) Veel onderpresterende begaafde leerlingen keren zich alleen maar af van de activiteiten in de klas omdat ze zich stelselmatig vervelen en daardoor onrustig en boos zijn geworden.” Deze omschrijving uit het boek Slimme jongens: hoe hou je ze gemotiveerd (2009, Barbara A. Kerr, Sanford J. Cohn) typeert precies het gevoel dat de jongens in de documentaire uitten.
Gebrek aan uitdaging
Op de basisschool hadden ze het veel te makkelijk: in plaats van intellectueel uitdagende lesstof kregen ze extra taal en sommen op hetzelfde niveau. Een van de jongens zegt zich niet te kunnen herinneren ooit iets te hebben geleerd op de basisschool. Door het gebrek aan uitdaging zijn ze de hele basisschoolperiode in hun comfortzone gebleven met alle gevolgen van dien: ze hebben niet geleerd om (hard) te werken en zelfstandig na te denken, maar ook falen is hen nog vreemd.
Dat is wat ik nu doe
De middelbare school: van geen huiswerk naar bergen huiswerk. Wennen, maar nog niks aan de hand. Deze opdrachten zijn immers ook best te maken zonder boek. Even snel omdat het moet, net als op de basisschool. Op het moment dat ze merken dat ze voor sommige opdrachten wel degelijk een lesboek nodig hebben, gaat het mis. Een van de jongens zegt dat hij toen écht geen zin meer had. Het duurde allemaal te lang: “Het is gewoon doen wat je zelf zo wel kan zonder moeite te doen. Dat is wat ik nu doe.”
Gedemotiveerd
Deze eerste tegenvallende resultaten vormen volgens pedagoog Dolf Hautvast een cruciaal punt in de schoolcarrière van de jongens. Volgens hem komt er in het hoofd van zo’n jongen een mechanisme op gang dat zegt, ‘hier ga ik niet aan beginnen want dat gaat niet goed aflopen’. Het niet kunnen verandert in het niet willen en dat demotiveert enorm, met slechte schoolresultaten als gevolg.
Wat vindt u?
Herkent u als docent deze omslag bij sommige leerlingen? Hoe probeert u de situatie weer de goede kant op te sturen? Docent Dick van der Wateren is van mening dat deze jongens vooral heel veel aanmoediging nodig hebben op de dingen waar ze wel goed in zijn en successen kunnen halen. Naar aanleiding van de persoonlijke aanpak van deze documentaire zijn wij ook benieuwd naar uw persoonlijke ervaringen als het gaat om onderpresterende leerlingen. Deel uw reactie via onderstaand reactieformulier of stuur een e-mail naar renee.conradi@malmberg.nl. Wellicht neemt de redactie contact met u op. Bedankt voor uw reactie!
Lees ook:
Beluister de hele documentaire op de website van Holland Doc
